Zaćma a inne choroby oczu – co, jeśli pacjent ma również jaskrę lub AMD?

Zaćma to jedna z najczęstszych przyczyn pogorszenia widzenia, szczególnie u osób starszych. Jednak w wielu przypadkach nie występuje w izolacji. Często towarzyszą jej inne schorzenia oczu, takie jak jaskra, zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) czy retinopatia cukrzycowa. Leczenie zaćmy u pacjenta z dodatkowymi obciążeniami okulistycznymi wymaga indywidualnego podejścia i ścisłej współpracy specjalistów. Kluczowe jest całościowe spojrzenie na stan zdrowia narządu wzroku, aby osiągnąć najlepszy możliwy efekt terapeutyczny.

Dlaczego leczenie zaćmy nie może odbywać się w oderwaniu od całego obrazu klinicznego pacjenta?

Choroby oczu często wpływają na siebie nawzajem. Zaćma, choć prowadzi głównie do pogorszenia ostrości widzenia, może maskować objawy innych schorzeń – zwłaszcza tych dotyczących siatkówki lub nerwu wzrokowego. Usunięcie zmętniałej soczewki odsłania rzeczywisty stan oka, który wcześniej mógł być trudny do oceny.

Z tego powodu przed decyzją o operacji konieczna jest dokładna diagnostyka: OCT, USG gałki ocznej, pomiar ciśnienia śródgałkowego, badanie dna oka. Tylko pełna ocena pozwala zaplanować leczenie tak, aby nie zaszkodzić, a pomóc w całościowym przywróceniu komfortu widzenia.

Jakie są najczęstsze współwystępujące z zaćmą choroby?

Wśród schorzeń najczęściej towarzyszących zaćmie znajdują się:

  • jaskra – choroba prowadząca do uszkodzenia nerwu wzrokowego i zwężenia pola widzenia
  • AMD (zwyrodnienie plamki żółtej) – degeneracja centralnej części siatkówki odpowiedzialnej za widzenie szczegółów
  • retinopatia cukrzycowa – uszkodzenie naczyń krwionośnych siatkówki w przebiegu cukrzycy
  • choroby rogówki i ciała szklistego – mogą wpływać na przebieg operacji i jakość widzenia po niej
  • zaburzenia ciśnienia śródgałkowego – wymagają uwagi podczas planowania wszczepu soczewki

Wszystkie te schorzenia mogą ograniczać poprawę widzenia po usunięciu zaćmy, dlatego pacjent musi mieć realistyczne oczekiwania wobec efektów operacji.

Czy operować zaćmę u osoby z jaskrą?

Jaskra nie jest przeciwwskazaniem do operacji zaćmy – wręcz przeciwnie, w wielu przypadkach zabieg może pomóc w obniżeniu ciśnienia śródgałkowego. Usunięcie soczewki i wszczepienie cieńszej, sztucznej soczewki sprawia, że ciecz wodnista ma więcej miejsca do odpływu, co sprzyja stabilizacji ciśnienia.

U pacjentów z jaskrą często rozważa się tzw. zabiegi łączone – operację zaćmy i jednoczesne leczenie jaskry (np. wszczepienie implantu MIGS, trabekulektomię). Wybór metody zależy od stopnia zaawansowania jaskry, rodzaju stosowanego leczenia oraz indywidualnych cech anatomicznych oka.

badanie wzroku przy astygmatyźmie

Jak wygląda leczenie zaćmy i AMD?

Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) to choroba siatkówki, która może ograniczyć efekty operacji zaćmy, szczególnie jeśli dotyczy centralnego widzenia. Jednak przeprowadzenie zabiegu może poprawić kontrast, jasność i ostrość obrazu w peryferyjnych partiach siatkówki, co ułatwia codzienne funkcjonowanie.

Pacjenci z AMD przed zabiegiem powinni przejść dokładne badanie OCT i funduszkopowe. W niektórych przypadkach możliwe jest zastosowanie specjalistycznych soczewek wspomagających widzenie przy degeneracji siatkówki.

Leczenie zaćmy u osób z AMD często łączy się z kontynuacją terapii anty-VEGF (w iniekcjach doszklistkowych), która musi być odpowiednio zaplanowana w kontekście operacji.

Zaćma a inne choroby siatkówki, np. retinopatia cukrzycowa

Retinopatia cukrzycowa to kolejne poważne schorzenie, które często współwystępuje z zaćmą. Wysoki poziom glukozy we krwi uszkadza naczynia krwionośne siatkówki, prowadząc do krwotoków, obrzęków, a nawet odwarstwienia siatkówki. W takich przypadkach usunięcie zaćmy musi być starannie zaplanowane i skonsultowane z retinologiem.

Czasem operacja zaćmy odbywa się po wcześniejszym leczeniu zmian siatkówkowych – laseroterapii, iniekcjach lub witrektomii. W niektórych przypadkach podczas operacji zaćmy przeprowadza się równocześnie inne procedury naprawcze wewnątrz oka.

Jak wygląda przygotowanie do operacji zaćmy u pacjentów z innymi chorobami oczu?

Przygotowanie do operacji u pacjenta z dodatkowymi schorzeniami wymaga:

  • rozszerzonej diagnostyki – m.in. OCT, angiografii fluoresceinowej, perymetrii
  • konsultacji z innymi specjalistami – np. diabetologiem, kardiologiem, reumatologiem
  • indywidualnego doboru soczewki – nie tylko pod kątem wady refrakcji, ale także struktury oka
  • opracowania schematu farmakoterapii – szczególnie jeśli pacjent otrzymuje leki okulistyczne lub systemowe
  • realnego omówienia efektów zabiegu – tak, aby pacjent nie oczekiwał nierealistycznej poprawy widzenia

W niektórych przypadkach operację wykonuje się w warunkach szpitalnych, z udziałem zespołu interdyscyplinarnego.

Podsumowanie

Zaćma rzadko występuje jako jedyne schorzenie oczu – szczególnie u pacjentów w podeszłym wieku. Jej skuteczne leczenie zaćmy wymaga całościowego spojrzenia na zdrowie pacjenta i współistniejące choroby okulistyczne. Dzięki postępowi w chirurgii i diagnostyce możliwe jest bezpieczne przeprowadzenie operacji również u pacjentów z jaskrą, AMD czy retinopatią cukrzycową. Kluczem jest indywidualne podejście, dobra współpraca lekarza z pacjentem i realistyczne określenie celów leczenia.