Tabletki antykoncepcyjne są jedną z podstawowych i najpopularniejszych form antykoncepcji hormonalnej. Ich skuteczność, wyższa niż w przypadku wielu innych form antykoncepcji dalej wysoką pewność zabezpieczenia przed niechcianą ciążą. Dostępne współcześnie tabletki antykoncepcyjne zawierają taką dawkę hormonów, by skuteczność w zapobieganiu ciąży pozostawała wysoka, a jednocześnie by maksymalnie ograniczyć ilość i intensywność występowania skutków niepożądanych. Tabletek antykoncepcyjnych nie należy się obawiać, o ile będą przyjmowane zgodnie z zaleceniami. Od kiedy zaczną działać i jak regularne przyjmowanie wpływa na ich skuteczność?
W jaki sposób działają tabletki antykoncepcyjne?
Na rynku dostępne są dwa rodzaje tabletek antykoncepcyjnych: tabletki jednoskładnikowe, zawierające progesteron, oraz dwuskładnikowe, zawierające progesteron i estrogen. Ich działanie jest jednak zbliżone – tabletki mają hamować owulację, nie dopuszczając do uwolnienia komórki jajowej, a tym samym zapłodnienia. W przypadku tabletek dwuskładnikowych, kobieta w dalszym ciągu doświadcza krwawienia menstruacyjnego – tabletki stosowane są najczęściej w trybie 21-7, gdzie po kolejnych 21 dniach stosowania tabletek odstawia się je na 7 dni, w trakcie których następuje tzw. krwawienie z odstawienia. W przypadku tabletek jednoskładnikowych, tzw. minipigułek, nie następuje przerwa w przyjmowaniu tabletek pomiędzy kolejnymi blistrami, wiec u wielu kobiet pojawia się jedynie lekkie krwawienie lub całkowity brak krwawienia menstruacyjnego.
Oprócz hamowania owulacji, tabletki antykoncepcyjne zmieniają strukturę śluzu szyjki macicy, czyniąc go środowiskiem nieprzyjaznym dla plemników. Gęsty i lepki śluz jest dodatkowym zabezpieczeniem przed ciążą, upewniającym się że nawet w sytuacji przypadkowej owulacji plemniki nie będą miały szans dostania się do komórki jajowej.
Jak przyjmować tabletki antykoncepcyjne?
Sposób stosowania hormonalnych tabletek antykoncepcyjnych jest uzależniony od rodzaju zastosowanej tabletki. Wariant jednoskładnikowy stosuje się nieprzerwanie przez 28 dni, rozpoczynając kolejny blister zaraz po zakończeniu poprzedniego. Aby jednak tabletka jednoskładnikowa zachowała swoją pełną skuteczność, konieczne jest stosowanie jej codziennie o dokładnie tej samej godzinie. Tabletki dwuskładnikowe przyjmuje się przez 21 dni bez przerwy, po czym następuje 7-dniowa przerwa podczas której następuje krwawienie z odstawienia. Możliwe jest zastosowanie tabletek dwuskładnikowych w opakowaniu po 28 pigułek, z czego 21 będzie tabletkami aktywnymi, a 7 to tabletki placebo, bez hormonów.
Stosując tabletki dwuskładnikowe można pozwolić sobie na nieco większą swobodę w pilnowaniu godziny przyjmowania tabletek, choć stawiając na jednakową porę przyjmowania tabletki każdego dnia zdecydowanie podwyższamy skuteczność jej działania. W przypadku pominięcia tabletki należy postępować zgodnie z zaleceniami na ulotce – schemat postępowania może być inny dla każdej tabletki i różny w zależności od dnia cyklu czy liczby nieprzyjętych tabletek. Ulotkę zawsze warto zachować i mieć pod ręką, by w razie czego skonsultować swoje wątpliwości.
Od kiedy tabletki antykoncepcyjne zaczynają działać?
Pytanie o dzień, w którym tabletki antykoncepcyjne zaczynają działać jest zdecydowanie najczęściej stawianym pytaniem w gabinetach ginekologicznych. Zawsze zaleca się dokładne przeczytanie ulotki załączonej do opakowania tabletek antykoncepcyjnych, ale w większości przypadków tabletki antykoncepcyjne zaczynają działać od 1 dnia, jeśli zostaną przyjęte w przeciągu pierwszych 5 dni cyklu menstruacyjnego (który rozpoczyna się od miesiączki). Przyjęcie pierwszej tabletki antykoncepcyjnej w jakimkolwiek innym terminie cyklu powoduje, że skuteczność osiągną dopiero po 7 dniach stosowania. W czasie tym konieczne jest stosowanie dodatkowej antykoncepcji niehormonalnej aby zapobiec ciąży.
Działania niepożądane – o czym pamiętać, stosując tabletki antykoncepcyjne?
Niewielka dawka hormonów zawarta w stosowanych obecnie tabletkach antykoncepcyjnych zmniejsza ryzyko ich stosowania, ale mimo to należy być świadomym możliwych skutków niepożądanych i efektów ubocznych korzystania z antykoncepcji hormonalnej. Na początku mogą pojawić się plamienia i sporadyczne krwawienia. U niektórych pań wśród skutków ubocznych wymienia się wzrost masy ciała oraz zatrzymywanie wody w organizmie, częste bóle głowy i migreny, nadmierną nerwowość oraz trądzik. Jednocześnie jednak niektóre ze stosowanych tabletek mogą doprowadzić do znaczącego poprawienia się kondycji cery.
Tabletki antykoncepcyjne i ogólnie pojęta antykoncepcja hormonalna nie jest wskazana u kobiet cierpiących na choroby zakrzepowo-zatorowe i wrodzone zaburzenia krzepnięcia krwi. Tabletki podwyższają ryzyko zakrzepów i zatorów, dlatego też nie są wskazane w przypadku jakichkolwiek chorób układu krążenia. Tabletek antykoncepcyjnych nie stosuje się w trakcie ciąży oraz w okresie karmienia piersią (na tym etapie można zastosować minipigułkę).