Profilaktyka wzroku jest kluczem do zachowania w zdrowiu jednego z najważniejszych zmysłów człowieka. Systematyczne badania mają na celu wykrycie problemów ze wzrokiem lub choroby w jak najwcześniejszym stadium i podjęcie właściwego leczenia lub zastosowania pomocy optycznych, które wspomogą wzrok lub zatrzymają rozwój choroby.  W salonach optycznych można wykonać profesjonalne badania wzroku przez optometrystę i na podstawie ich wyników podjąć decyzję o konieczności przepisania leków lub okularów, czy skierowania do lekarza okulisty w celu podjęcia leczenia.

Czym jest astygmatyzm?

Prawidłowe widzenie zależy od budowy oka. Na siatkówce pojawia się ostry obraz, dzięki skupieniu wszystkich promieni świetlnych w jego ognisku. Natomiast  astygmatycy widzą obraz zniekształcony, co związane jest z wadą rogówki lub soczewki oka, pojawiającej się z powodu ich rozciągnięcia i odkształcenia. Rogówka przyjmuje wtedy kształt wydłużony zamiast okrągłego, czego skutkiem jest widzenie zamazanych obrazów. Wiązka światła podlega refrakcji, czyli zniekształceniu polegającym na tym, że zaburzona zostaje symetria oka, a wpadające światło inaczej załamuje się w pionie i poziomie. Obraz jest nie tylko zamazany, ale czasami również zniekształcony. Osoby cierpiące na astygmatyzm nie widzą szczegółów, zarówno z bliska, jak i z daleka i mogą mieć problemy z czytaniem tekstów.

Jakie są przyczyny astygmatyzmu?

Przyczyny astygmatyzmu nie są do końca znane. Może być ich wiele, jednak najczęściej sprawcą tej wady jest dziedziczenie. Występuje on najczęściej wraz z krótkowzrocznością lub dalekowzrocznością. Mierzy się go za pomocą jednostek nazywanych dioptriami cylindrycznymi. Można powiedzieć, że każdy człowiek jest astygmatykiem, ponieważ w pewnym sensie jest on stanem fizjologicznym. Każdy z nas ma 0,5 dioptrii. Diagnozowany jako choroba przybiera wartości na poziomie pierwszym, drugim lub trzecim. Astygmatyzm oznaczony jedynką określany jest jako niski, dwójką zaś wysoki, a trójką bardzo wysoki.

Przyczyny astygmatyzmu

Jak zostało wspomniane, jedną z przyczyn astygmatyzmu jest dziedziczenie. Rogówka oka przybiera wtedy kształt przypominający bardziej piłkę do rugby, a nie regularny, kulisty. Kolejną przyczyną astygmatyzmu mogą być urazy oka, powodujące nierówność powierzchni rogówki, czego efektem jest rozmyty obraz. Następną z nich jest stożek rogówki. Jak sama nazwa wskazuje przybiera ona kształt stożkowaty. Jest to ten rodzaj choroby, który będzie wymagał zabiegu chirurgicznego lub stosowania specjalnych okularów lub soczewek kontaktowych. Jednak nie jest to najczęściej spotykany rodzaj astygmatyzmu.

Objawy astygmatyzmu

Podstawowym objawem astygmatyzmu jest niewyraźne, zamazane widzenie zarówno z bliska, jak i z daleka. Kolejnym jest postrzeganie obiektów jakby za mgłą oraz uczucie napięcia gałek ocznych. Przy tej wadzie wzroku mogą występować bóle głowy, pojawiające się w okolicy czoła.  Osoby z astygmatyzmem często mrużą i trą oczy z powodu swędzenia oraz pieczenia. Objawem tej choroby jest także widzenie linii prostych w postaci krzywych oraz postrzeganie jednoczesne i ostre linii pionowych i poziomych. Astygmatyk odczuwa zmęczenie oczu przy wysiłku wzrokowym, na przykład podczas czytania tekstów. Problemem osób cierpiących na tę chorobę jest także mylenie liter podczas czytania i obniżony poziom rozumienia czytanego tekstu. Kolejną dolegliwością mogą być problemy z koncentracją uwagi i niewłaściwe poczucie przestrzeni i widzenie nieostrych konturów różnych obiektów.

Czy astygmatyzm można wyleczyć?

Astygmatyzm należy do tego rodzaju wady wzroku, którą można eliminować przy pomocy specjalnych okularów lub soczewek kontaktowych. Stosuje się również do jego leczenia nowoczesne metody przy użyciu lasera. W klinikach okulistycznych można wykonać zabieg usunięcia tej wady wzroku, który nie należy do nazbyt skomplikowanych. Trwa on niespełna 25 do 20 minut. Podczas tej procedury medycznej dokonuje się korekcji rogówki, której celem jest przywrócenie jej prawidłowego, kulistego kształtu i w ten sposób wyeliminowanie tej wady wzroku. Do leczenia stożka rogówki stosuje się zabieg cross linking, szczególnie wtedy, gdy jest ona zbyt cienka i we wczesnym stadium choroby. Trwa on około godziny. Pacjentowi podaje się znieczulenie miejscowe i naświetla rogówkę ultrafioletem, co powoduje jej wzmocnienie, a przez to mniejszą podatność na odkształcenia i dalszy rozwój wady.

Dobór odpowiednich okularów i szkieł kontaktowych dla astygmatyka

Wybór właściwych dla astygmatyka okularów lub szkieł kontaktowych torycznych musi być poprzedzony precyzyjnymi pomiarami dokonanymi przez okulistę, często dwukrotnymi. Osobom z dużą wadą zaleca się noszenie soczewek, gdyż stosując okulary, mogą mieć problemy z widzeniem, szczególnie w dół i na boki. Ten problem nie pojawia się przy noszeniu szkieł kontaktowych torycznych. Korekcja tej wady na pomocą okularów wymaga zastosowania szkieł cylindrycznych, specjalnie szlifowanych. Często się zdarza, że pacjent ma problemy z przyzwyczajeniem się do cylindrycznych szkieł, ponieważ mózg musi mieć czas do zinterpretowania nowych informacji wynikających z widzenia. W przypadku utrzymywania się objawów lekarz prawdopodobnie przepisze szkła o mniejszej wartości korekcji.

Leczenie lub korekcja astygmatyzmu ze względu na stosowane metody jest w Polsce niezwykle skuteczna.