Według danych Systemu Informacji Oświatowej w samym tylko roku szkolnym 2017/2018 w polskich szkołach miało miejsce 54 000 wypadków z udziałem dzieci i młodzieży. W zatłoczonych placówkach uczniowie narażeni są nie tylko na urazy na sali gimnastycznej, ale również na przemoc ze strony rówieśników.
Utrzymanie bezpieczeństwa w szkole to niezwykle ważne zadanie, w realizowaniu którego większość krajowych placówek wciąż musi wykonać wiele pracy. Na jakie środki prewencyjne powinni zdecydować się ich dyrektorowie?
Po pierwsze edukacja – także w zakresie bezpieczeństwa
Ignorancja i lekkomyślność są najczęstszymi przyczynami niebezpiecznych zdarzeń nie tylko w szkołach, ale również w zakładach pracy, przestrzeni miejskiej i na drogach. Skutecznym sposobem walki z nieodpowiedzialnym zachowaniem jest odpowiednia edukacja i rozwijanie wyobraźni młodych ludzi.
Dobrym pomysłem jest na przykład organizowanie praktycznych szkoleń obejmujących przede wszystkim zasady szkolnego BHP. Sprawdzą się one szczególnie wtedy, gdy na prelekcje dyrekcja zaprosi charyzmatycznych ekspertów – strażaków lub policjantów mających u nastolatków większy autorytet niż spotykani na co dzień pedagodzy.
Z uczniami warto rozmawiać także o takich fenomenach jak fala, czyli powtarzająca się przemoc wobec najmłodszych kolegów. Nastolatkowie uczuleni na negatywne zjawiska i świadomi ich powagi będą bardziej skłonni zgłaszać niepokojące sygnały nauczycielom.
Warto uświadamiać uczniów, że bezpieczeństwo w szkole to ich wspólna sprawa i budować empatię wobec osób doświadczających prześladowania. Dużej części młodych ludzi trzeba również cierpliwie tłumaczyć, że poinformowanie wychowawcy o groźnych zachowaniach rówieśników nie jest donosicielstwem, ale prawidłową i pomocną postawą świadka czyjejś krzywdy.
Oznaczenia w szkole
Jak każdy inny budynek użyteczności publicznej, szkoła powinna odpowiednio oznakować swoje wyjścia ewakuacyjne, niskie stropy, trudne do zauważenia stopnie i pomieszczenia, do których nie mogą wchodzić osoby niepożądane. Równie kluczowe mogą okazać się instrukcje obsługi umieszczane na przyrządach do ćwiczeń w sali gimnastycznej oraz w pobliżu urządzeń sanitarnych.
Jeżeli w szkole odbywa się remont, prawidłowo oznaczone powinny zostać również miejsca, w których należy zachować szczególną ostrożność. Nawet banalny znak informujący o śliskiej, świeżo umytej podłodze może uratować niejedną kostkę przed skręceniem.
Monitoring wizyjny w szkole
Zgodnie z art. 108a ustawy – Prawo oświatowe dyrektor (po skonsultowaniu tego planu z rodzicami, uczniami, nauczycielami i organem prowadzącym szkołę) może zadecydować o zainstalowaniu w placówce kamer. Warunkiem dla podjęcia takiego kroku jest istniejące zagrożenie dla bezpieczeństwa w szkole.
Monitoring sam w sobie może być prewencją przeciwko niebezpiecznej aktywności uczniów. Obecność kamer na korytarzach pozbawi szkolnych awanturników poczucia anonimowości, nawet podczas nieobecności dyżurującego nauczyciela.
Dzięki zainstalowaniu w szkole systemu monitoringu wizyjnego można również skuteczniej rozwiązywać spory pomiędzy uczniami, tropić sprawców kradzieży i wandalizmu. Nauczyciele będą w stanie również szybciej reagować w sytuacjach kryzysowych i przerwać pełną napięcia sytuację zanim zamieni się w regularną bójkę.
Monitoring wizyjny w szkole może rozwiązać problemy, których nie uda się wyeliminować samą edukacją. Odegra znacząca rolę wtedy, gdy pomimo antyprzemocowych prelekcji w szkole wciąż dochodzi do wymuszeń i zastraszania a świadkowie tych zdarzeń boją się je zgłaszać ze względu na potencjalne odrzucenie przez grono kolegów.
Kamery zapewniają również ochronę uczniów przed podejrzanymi osobami z zewnątrz. Odstraszą lub pozwolą zidentyfikować handlarza narkotyków próbującego przedostać się na teren szkoły. Dzięki rejestracji wszystkich niepokojących zachowań, nagrania mogą okazać się niezwykle pomocne także wtedy, gdy w szkole konieczna będzie interwencja Policji.
Jakich zasad musi przestrzegać szkoła decydująca się na monitoring?
Dyrektor szkoły musi poinformować wszystkich jej uczniów i pracowników o instalacji kamer na 14 dni przed uruchomieniem monitoringu. Najpóźniej na dzień przed uruchomieniem w szkole powinny pojawić się znaki informujące o tym, że dane pomieszczenie objęte jest nadzorem kamer.
Zgodnie z prawem szkoła może gromadzić i przetwarzać nagrania zawierające dane osobowe uczniów jedynie w celu zapewnienia bezpieczeństwa na swoim terenie. Dyrektor wraz z organem prowadzącym szkołę muszą również opracować sposoby na ochronę przechowywanych nagrań obrazu oraz danych osobowych uczniów, nauczycieli i innych osób.